ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΣ ΤΡΑΧΩΝΩΝ




      

Το κτήμα Τραχώνων (πρώην Γερουλάνου και νυν της εταιρείας Σκλαβενίτης), βρίσκεται στο Άνω καλαμάκι στον Άλιμο. Έχει έκταση 100 στρεμμάτων περίπου και ορίζεται Νότια από την οδό Μεγάλης του Γένους Σχολή, Ανατολικά από το ρέμα Τραχώνων, Βόρεια από την οδό Ήρωος Μάτση και Δυτικά από το γήπεδο ποδοσφαίρου Τράχωνες.
Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα κατοικήθηκε από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού, δηλαδή γύρω στο 3.000 π.Χ. Στο χώρο αυτό σύντομα αναπτύχθηκε ένας οικισμός, ο οποίος συνέχισε να υπάρχει σε όλη την αρχαιότητα και όλη τη βυζαντινή εποχή, κάτι που είναι μοναδικό φαινόμενο για την ιστορία όχι μόνο του Αλίμου και των νοτίων προαστίων, αλλά για όλη την Αττική. Στην αρχαιότητα, η περιοχή Άνω Καλαμάκι, ονομαζόταν Δήμος Ευωνύμου, ενώ το Κάτω Καλαμάκι Δήμος Αλιμούντος, όπου γεννήθηκε ο διάσημος ιστορικός Θουκυδίδης. Αρχαιολόγοι της Β” Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων τοποθετούν εντός του κτήματος το κέντρο του αρχαίου Δήμου Ευωνύμου
    Τα αρχαιολογικά ευρήματα του κτήματος είναι ατέλειωτα και εντυπωσιακά. Έχουν ανασκαφεί ομάδες τάφων, λείψανα σπιτιών, ίχνη αρχαίου τείχους, νομίσματα και αμέτρητα αγγεία. Όλα αυτά προέκυψαν από πρόχειρες και επιφανειακές ανασκαφές, διότι ακόμη δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές μέσα στο κτήμα, που θα αποκαλύψουν ολόκληρη την αρχαία πόλη που κρύβεται εκεί μέσα. Λίγο έξω από τα σημερινά όρια του κτήματος βρίσκεται το αρχαίο θέατρο Ευωνύμου (Τραχώνων) το μοναδικό τετράγωνο και ένα από τα αρχαιότερα που έχουν αποκαλυφθεί.
     Ο οικισμός αυτός μέσα στο κτήμα Γερουλάνου συνέχισε να ζει και στη βυζαντινή εποχή, που καλύτερα θα ήταν να την ονομάζουμε ρωμαίικη εποχή. Στο κτήμα έχουν εντοπιστεί 30 προγεωμετρικοί τάφοι του 11ου π.Χ. αιώνα και υπάρχουν ίχνη τειχών του 8ου π.Χ. αιώνα. Στη νοτιοδυτική πλευρά του κτήματος υπάρχει περίβολος μυκηναϊκής εποχής. Υπάρχουν μέσα στο κτήμα, υπέροχα μαρμάρινα ανάγλυφα του 6ου αι. μ.Χ., που ίσως να ανήκαν σε κάποια εκκλησία που έχτισαν οι χριστιανοί μέσα στο κτήμα εκείνη την περίοδο. Αλλά το σημαντικότερο μνημείο του κτήματος είναι το βυζαντινό εκκλησάκι των Εισοδίων της Θεοτόκου, που είναι το μοναδικό ακέραια σωζόμενο μνημείο στα νότια προάστια της Αθήνας, με μοναδικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που δεν συναντάμε πουθενά σε όλη τη βυζαντινή Αττική. Είναι χαρακτηρισμένο διατηρητέο βυζαντινό μνημείο σε σχήμα ελεύθερου σταυρού με τρούλο και το οποίο παρουσιάζει εξαιρετικό αρχαιολογικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Το ρέμα “Τράχωνες” διασχίζει το κτήμα και όλη η περιοχή είναι καλυμμένη με πεύκα, κυπαρίσσια και πλούσια βλάστηση, ιδιαίτερου δασικού ενδιαφέροντος. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η οικία Γερουλάνου.
   Το εκκλησάκι χρονολογείται από τα τέλη του 10ου έως τον 13ο αι. μ.Χ. και ήταν η μοναδική εκκλησία που λειτουργούσε για τους χριστιανούς των Τραχώνων, όπως ονομαζόταν τότε το Άνω Καλαμάκι, στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, αλλά και μετά την επανάσταση του 1821. Ήταν το πνευματικό καταφύγιο και το σημείο αναφοράς των κατοίκων της πόλης μας για αιώνες.  
     Το 1918 το ελληνικό δημόσιο παραχώρησε για γεωργικές καλλιέργειες το κτήμα Τραχώνων στον Μαρίνο Γερουλάνο με το  συμβόλαιο 711/31-05-1918 (Αθήναι τόμος 745 αρ. 16) γράφει «..παραχωρείται εις τον κύριον Μαρίνον Γερουλάνον δια δραχμας (680.000)..» και έκτοτε το κτήμα συνδέθηκε με το όνομα της οικογένειας Γερουλάνου.
    14/7/1934, ο Μ. Γερουλάνος παραχωρεί μέρος αυτής της έκτασης στην εταιρία «Κτήμα Τράχωνες – ΑΕ Γεωργικών Προϊόντων και Κτηματική», της οποίας ήταν ο ίδιος ιδρυτικό μέλος. Μ’ άλλα λόγια έκανε δώρο στον εαυτό του δημόσια περιουσία! Αυτή η παράνομη ενέργεια όχι μόνο δε διώκεται, αλλά νομιμοποιείται κιόλας στις 29 Μαΐου 1943 με απόφαση του τότε υφυπουργού Γεωργίας Γ. Μπαμπούκα, και είναι από τις λίγες αποφάσεις που δεν αναιρέθηκαν μετά τον Πόλεμο.
     1950. Οι 4 αδερφοί Γερουλάνου και η μητέρα τους Δέσποινα αγοράζουν από την Κτήμα Τράχω­νες ΑΕ της οικογένειας Γερουλάνου περίπου 280 στρέμματα.
    Το 1952 η Κτήμα Τράχωνες ΑΕ της οικογένειας Γερουλάνου ήρθε σε συμβιβασμό με το Ελληνικό Δημόσιο με συμβόλαιο 14789/19-06-1952 του συμβ/φου  Α. Λαβίδα για τα τότε υπόλοιπα περίπου 2.090 στρέμματα για την αλλαγή χρήσης από καλλιέργεια σε αστική, πληρώνοντας 500.000.000 δραχμές και άλλα 15% επί της αξίας της εκάστοτε πωλούμενης εκτάσεως (συν φόρο μεταβίβασης) και μεταβιβάζουν 120 στρέμματα περίπου χωρίς αποζημίωση για το Αεροδρόμιο του Ελληνικού.
    Το 1971 πέθανε η μητέρα τους  και για τα υπόλοιπα περίπου 175 στρέμματα ισχύει η πράξης αποδοχής κληρονομίας 21.085/25.10.1972 του Γ. Παπαηλιοπούλου (Παλ. Φάληρο τόμος 93 αρ. 425)
     Η αρχική έκταση του κτήματος τότε ήταν τεράστια, αλλά στο πέρασμα του χρόνου μειώθηκε και τελικά στη δεκαετία του 1980 περιορίστηκε στη σημερινή έκταση, όπως το βλέπουμε σήμερα, των 105 στρεμμάτων. Eδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι σε όλη αυτή την περίοδο υπεύθυνος στο κτήμα ήταν ο γιος του Μαρίνου, Ιωάννης Γερουλάνος, ο οποίος ήταν λαμπρός επιστήμονας και πιστός χριστιανός, σεβάστηκε και φρόντιζε το εκκλησάκι των Εισοδίων, και παράλληλα αγαπούσε την αρχαιολογία και επιθυμούσε να δημιουργηθεί μέσα στο κτήμα αρχαιολογικό μουσείο για τον Άλιμο.
      Το 1972 το εκκλησάκι των Εισοδίων ανακηρύχθηκε επίσημα ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο.
    Το 1987 ξεκίνησε η διαδικασία από τη μεριά του Δήμου Αλίμου και του ΥΠΕΧΩΔΕ, μετά από εισήγηση της Β’ ΕΠΚΑ, να ανακηρυχθεί επίσημα το μεγαλύτερο μέρος του κτήματος αρχαιολογικός χώρος, να δημιουργηθούν κοινόχρηστοι χώροι γύρω από τα μνημεία, να διαμορφωθεί αρχαιολογικό πάρκο, χώρος αναψυχής και περιπάτου. Η απόφαση όμως αυτή έμεινε στα χαρτιά, περνούσαν τα χρόνια και δεν εφαρμοζόταν.  
    Το 1992, οι κληρονόμοι του Ι. Γερουλάνου, αποφάσισαν να πωλήσουν ολόκληρο το κτήμα, με το συμβόλαιο 5.920/6-3-1992 της συμβολαιογράφου ΕΥΘΑΛΙΑ ΟΔ. ΣΥΚΙΩΤΗ, μαζί με το εκκλησάκι, το δάσος και το ρέμα, στη γερμανική εταιρεία Makro Cash And Carry, με τιμή 2,5 δισ δραχμές!
    Τόσο οι κληρονόμοι όσο η Makro Cash And Carry ήξεραν ότι υπάρχει η υπουργική απόφαση του 1987. Και τί έκαναν; Προχώρησαν, πούλησαν το κτήμα, γνωρίζοντας ότι πουλάνε μια ολόκληρη αρχαία πόλη και ένα βυζαντινό μνημείο.
     Στις 6/3/1992 υπογράφεται το συμβόλαιο και στη συνέχεια πηγαίνουν στη ΔΟΥ Π. Φαλήρου να δηλώσουν την αγοραπωλησία. Δηλώνουν τα στοιχεία του κτήματος, δηλώνουν ότι υπάρχει η οικία Γερουλάνου, για την οποία πλήρωσαν κανονικά φόρο μεταβίβασης. Στο συμβόλαιο δηλώνουν ψευδώς ότι δεν υπάρχει δάσος (σελ.34), υπάρχει χαρακτηρισμένο δάσος περίπου 50 στρέμματα. Δηλώνουν ψευδώς ότι δεν υπάρχουν αρχαία (σελ.35), στα υπόγεια του Μουσείου του Πειραιά υπάρχουν πολλά κιβώτια με αρχαιολογικά ευρήματα με την ένδειξη ότι προέρχονται από το κτήμα Τραχώνων. Πολλά από αυτά η εφορεία Αρχαιοτήτων δηλώνει ότι τα έχει βρει από αυτοψίες στον λόφο της οικίας. Απέκρυψαν την ιστορικότητα και πολιτιστική αξία του Ιερού Ναού (σελ. 6). Απέκρυψαν την ύπαρξη του ανοικτού ρέματος (τόσο στο συμβόλαιο όσο και στο επισυναπτόμενο τοπογραφικό), γιατί ήξεραν ότι θα ήταν άκυρο το συμβόλαιο, αν τα φανέρωναν όλα τα παραπάνω, διότι τα μνημεία και τα ρέματα ούτε αγοράζονται, ούτε πωλούνται στην Ελλάδα.
    Αύγουστος 1992: Παρά τις διαμαρτυρίες, ο ΥΠΕΧΩΔΕ, Αχιλλέας Καραμανλής, εκδίδει απόφαση και βάζει στο σχέδιο την περιοχή (Φ.Ε.Κ. 945 Δ/1992) με όρους που ευνοούν τη MAKRO και αποχαρακτηρίζει το κτήμα από αρχαιολογικό χώρο, Δηλαδή, ορίζεται η ένταξη της περιοχής στο σχέδιο: με χρήση «πολεοδομικό κέντρο», με συντελεστή ΔΟΜΗΣΗΣ 0,80 με διάνοιξη της οδού Θεομήτορος μέχρι τη Λ. Βουλιαγμένης. Και μάλιστα, ο ίδιος ο Υπουργός στο ΦΕΚ που δημοσιεύτηκε λίγο αργότερα, ισχυριζόταν ότι απέστειλε ερώτηση προς τη Β΄ΕΠΚΑ και ότι η υπηρεσία δεν του απάντησε!
Και όμως, η Β΄ ΕΠΚΑ του είχε απαντήσει αρνητικά με την επιστολή 440/17.7.1992! Μία απίστευτη απάτη,  εκ μέρους του ίδιου του Υπουργείου
    Δεκέμβριος 1994: Ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, Κώστας Λαλιώτης, με το
ΦΕΚ  Δ24 /24-1-1995 ΑΚΥΡΩΝΕΙ την απόφαση του Αχ. Καραμανλή, και εκδίδει απόφαση με το υπ’ αριθ. 101341/8108/1995 Π.Δ. αίρεται η ένταξή του και ορίζει και πάλι: «Τη λήψη μέτρων για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου & του περιβάλλοντος κ.τ.λ.»
Μεταξύ άλλων ο ΥΠΕΧΩΔΕ αποφασίζει  «..β. Την επιβολή λήψης μέτρων για τον χαρακτηρισμό της περιοχής «Τράχωνες» ως αρχαιολογικού χώρου, τη δημιουργία κοινοχρήστων χώρων γύρω από τα μνημεία και τη διαμόρφωση αρχαιολογικού πάρκου, χώρου αναψυχής και περιπάτου…»
     Η MAKRO ασκεί αίτηση ακύρωσης της απόφασης Λαλιώτη στο ΣτΕ. Ζητά την επαναφορά της απόφασης του Αχ. Καραμανλή.
       Ιούλιος 1996: Οι σύλλογοι Εκτελωνιστών, Κυθήριων κ.τ.λ., και τα μέλη της Επιτροπής Αγώνα, ασκούν παρέμβαση στο ΣτΕ, κατά της MAKRO και υπέρ της απόφασης Λαλιώτη.
     Ο Εισηγητής- Σύμβουλος της Επικρατείας ανακοινώνει στους δικηγόρους ότι θα προτείνει την απόρριψη της αίτησης ακύρωσης της MAKRO.
Δεκέμβριος 1997: Η MAKRO δηλώνει στο Δικαστήριο ότι ΠΑΡΑΙΤΕΙΤΑΙ από την αίτηση ακύρωσης που είχε ασκήσει. Η απόφαση Λαλιώτη παραμένει ισχυρή & απρόσβλητη μέχρι σήμερα.
Παρόλα αυτά χρειάζεται εγρήγορση των πολιτών για να μην αλλάξει η απόφαση Λαλιώτη στο μέλλον.

     Αρχικά, η εταιρεία ΜΑΚΡΟ σεβάστηκε το καθεστώς δημόσιας λατρείας του ναού των Εισοδίων και άφηνε τον κόσμο να μπαίνει από την οδό Αρχαίου Θεάτρου, πλάι με το ρέμα, και να εκκλησιάζεται, όπως επίσης άφηνε τα σχολεία να μπαίνουν και να πραγματοποιούν εκπαιδευτικές επισκέψεις. Από ένα σημείο και έπειτα, μάλιστα, έδωσαν μόνιμα τα κλειδιά της πύλης και της εκκλησίας στον π. Κων/νο, που ήταν τότε ιερέας στη Ζωοδόχο Πηγή Αλίμου, στην οποία ανήκει το εκκλησάκι των Εισοδίων κατά διοίκηση και διαχείριση.
       Το 2005, με πρωτοβουλία πάλι του κυρίου Θωμόπουλου και με τη συμπαράσταση του Δήμου Αλίμου, η ΜΑΚΡΟ υποχρεώθηκε να δώσει χρήματα για να εκπονηθεί μελέτη επισκευής του μνημείου. Αυτό ήταν υποχρεωμένη να το κάνει, με βάση το άρθρο 11 του αρχαιολογικού νόμου 3028/2002. Η μελέτη έγινε από τον αρχιτέκτονα κ. Σ.Μαμαλούκο, εγκρίθηκε από το Υπ.Πολ. και μετά η ΜΑΚΡΟ αρνιόταν να δώσει τα χρήματα για να ξεκινήσουν οι εργασίες επισκευής.
    Το εκκλησάκι από το 2009 και έπειτα είχε παρουσιάσει σοβαρά στατικά προβλήματα και υπήρχε άμεσος κίνδυνος να καταρρεύσει. Στέλναμε επιστολές στη ΜΑΚΡΟ χωρίς να απαντά σε αυτές. Ενημερώναμε τηλεφωνικά και γραπτά την αρμόδια υπηρεσία του Υπ. Πολιτισμού, την 1η ΕΒΑ, και αυτή αντί να παρέμβει δυναμικά, έστελνε επιστολές στη ΜΑΚΡΟ. Η  ΜΑΚΡΟ απαντούσε μην ανησυχείτε, θα το φτιάξουμε, και ο χρόνος κυλούσε και τα προβλήματα του ναού επιδεινωνόταν
   Τελικά, το 2010 αναγκαστήκαμε να φωνάξουμε την πολεοδομία Αργυρούπολης, τους ανοίξαμε με τα κλειδιά μας από την είσοδο της Αρχαίου Θεάτρου, έγινε αυτοψία και η πολεοδομία χαρακτήρισε επίσημα το εκκλησάκι ως ετοιμόρροπο και επικίνδυνο. Και μάλιστα, έδωσε προθεσμία 4 μηνών στη ΜΑΚΡΟ να ξεκινήσει εργασίες, διαφορετικά η ίδια η πολεοδομία θα ασκούσε ποινική δίωξη στη Μάκρο!
    Στις αρχές του 2012 υποβάλλεται ερώτηση στη βουλή από τον τότε βουλευτή και νυν υπουργό κ. Κ.Χατζηδάκη προς το Υπ.Πολ. σχετικά με το κτήμα Γερουλάνου και τον ετοιμόρροπο ναό των Εισοδίων.
      Το Υπ.Πολ. στις 22 Φεβ.2012, απαντάει ότι ο ναός των Εισοδίων δεν παρουσιάζει στατικές βλάβες που να απειλούν άμεσα την ευστάθειά του, ενώ ο ναός ήταν από το 2010 χαρακτηρισμένος ως επικίνδυνος και αναγκαζόμασταν δύο χρόνια να τελούμε τον εσπερινό της πανηγύρεως στην αυλή.
    Τον Απρίλιο του 2012 ξεκίνησαν οι αναγκαίες εργασίες επισκευής και  αναστύλωσης, ύστερα από πιέσεις 7 χρόνων.
     Η αναστύλωση τελείωσε τον Μάρτιο του 2013.  Έκτοτε η ΜΑΚΡΟ απαγορεύει την είσοδο στους πάντες. Επιτρέπει την είσοδο μία φορά τον χρόνο στις 21/11. Απαγόρευσε την είσοδο σε μαθητές που υλοποιούσαν εκπαιδευτικά προγράμματα. Απαγόρευσε την είσοδο σε καθηγητές Παν/μίου, από το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Παραβαίνοντας τον νόμο:  Άρθρο 3, «…η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας συνίσταται κυρίως στη διευκόλυνση της πρόσβασης και της επικοινωνίας του κοινού με αυτήν, στην ανάδειξη και την ένταξή της στη σύγχρονη κοινωνική ζωή και στην παιδεία, την αισθητική αγωγή και την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την πολιτιστική κληρονομιά..»
     Τον  Νοέμβριο του 2013, για να προστατέψουν το απαραβίαστο δικαίωμα της δημόσιας λατρείας του ναού των Εισοδίων και της επισκεψιμότητάς του ως μνημείου καταφύγαμε στη δικαιοσύνη. Η δίκη, σε επίπεδο ασφαλιστικών μέτρων, έγινε στις 29/1/2014, όπου ενωμένοι όλοι, πολίτες, ιερείς, Δήμος Αλίμου, εκπαιδευτική κοινότητα δώσαμε το ηχηρό μήνυμα ότι σεβόμαστε, αλλά και απαιτούμε τον σεβασμό, δεν παρακαλάμε πλέον.
     
Το δικαστήριο αποφάσισε και το “διατακτικό” της απόφασης αυτής (7341/2014) αναφέρει:

«ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ την καθής (σημ. “ΜΑΚΡΟ”) να επιτρέπει την είσοδο στην ιδιοκτησία της στο Κτήμα Τράχωνες από την οδό Αρχαίου Θεάτρου αρ. 7, την πρόσβαση μέσω της εκεί υπάρχουσας διόδου στον Ιερό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου και την αποχώρηση από εκεί:
1) Την παραμονή της εορτής του στις 20 Νοεμβρίου από ώρα 08:00 έως ώρα 17.00 και ανήμερα της εορτής του στις 21 Νοεμβρίου από ώρα 06.30 έως ώρα 17.00 απεριορίστου αριθμού προσώπων και ιερέων.
2) Δύο φορές το μήνα και συγκεκριμένα κάθε πρώτη και τρίτη Πέμπτη κάθε μήνα, από ώρα 08.00 έως ώρα 11.00, μέχρι 150 προσώπων και ιερέως επίσης, καθώς και να διατηρεί ανοικτή την είσοδο του ναού τις ίδιες ως άνω ημέρες και ώρες
ΑΠΕΙΛΕΙ σε βάρος της καθής χρηματική ποινή ύψους πεντακοσίων (500) ευρώ για κάθε παραβίαση της απόφασης …»


Με αφορμή την είσοδο στο Ναό, για εκπαιδευτικούς σκοπούς μαθητών Σχολείου, οι οποίοι υπερέβησαν τον αριθμό των 150 ατόμων, η ΜΑΚΡΟ έστειλε, αρχές Νοεμβρίου 2014, εξώδικο στα μέλη της Επιτροπής Κατοίκων Αλίμου για τους Τράχωνες επισημαίνοντας την «παράβαση» και ζητώντας να μην ξανά επιτραπεί η είσοδος σε «υπεράριθμους» μαθητές. Δηλαδή να απαγορεύσουμε στα παιδιά να έρθουν σε επαφή με την πολιτιστική τους κληρονομιά, κάτι που φυσικά δεν πρόκειται να γίνει.





21/11/2014 Ανήμερα της εορτής του Ιερού Ναού των Εισοδίων υπογράφεται η μεταβίβαση όλων των περιουσιακών στοιχείων (και το κτήμα Τράχωνες) της εταιρείας ΜΑΚΡΟ στην ελληνική εταιρεία Σκλαβενίτη.
Η εταιρεία Σκλαβενίτη γκρεμίζει συθέμελα τα «τείχη» που ύψωσε η ΜΑΚΡΟ και επιτρέπει πλέον την επαφή των κατοίκων με την πολιτιστική μας κληρονομιά και την άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων τους.







3 σχόλια:

  1. Και τις Κυριακες πηγαινουν και ερχονται τα φορτηγα .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Με τον πρωην υπουργό πολιτισμού Παύλο Γερουλάνο? Καμία σχεση οι οικογένειες?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τελικα το κτημα Γερουλανου τι ειναι ??
    Αρχαιολογικος χωρος ιδιοκτησιας Σκλαβενιτη ??

    ΑπάντησηΔιαγραφή